BALEZALE EUSKALDUNAK

X.mendean

 Jende askok arrantzale bezala lan egiten zuten. Orduan jende asko bildtzen zen kostaldean, itsasoak eskaintzen zuen guztia aprobetzatzeko asmoz. Baina gehien balio zuen arraina kantaurin balea zen. Baleak hilda ala bizirik aurkitzen zituzten. Itsas ertzean, urria eta maiatz arean gehiago agertzen ziren. Harrezkero animali horiek ehizazeko moduan hobetzen joan ziren. Laster asiko ziren langintza horretan, buru belarri baleak lehen mailako baliabide bilakatu zen. Euskal arrantzale ausartak Erdi Aroko itsas gizonik trebeenak izatera iritsi ziren. IX eta X. mendeetan bikingoak oso trebeak ziren eta oso ausartak, ontzigintzan euskaldunek haiengandik ikasi zuten. Bale arrantzari buruzko datu idatzirik zaharrenetarikoa 1.059. urtekoa da.

XVI eta XVII. mendeak

XV. mendetik aurrera Kantauri itsasoan baleak ehizatzen eta ehiaztzen ibili ondoren, baleak desagertzen hasi ziren. Balearen olioa oso baliotsua zen Europa osoan: harein egiten ziren xaboiak eta kaleak kaleak arrgiztazeko erabiltzen zen. Orduan euskaldunak bazter urrunagoetara joaten hasi ziren baleen bila. XVI eta XVII. mendeetan Kanadako Labrador eta Ternua  lurraldetaraino joaten ziren euskaldunak baleak arrapatzen. Orduan itsasertzak euskaldun arrantzalez bete ziren. Baita arrantza ere Artiko Ozeanora, Barenys itsasora, Groenlandiara eta Ialandiara  heldu zen.

XVII. mendean 

Mende honetan bale ehiztariak gutxitzen hasi ziren pixkanaka-pixkanaka eta baleak ere bai. Baina ez ziren guztiz desagertu eta batzuk jarraitu zuten holandarren eta inglesen menpe.

Bitxikeri bat Danimakako erregea

Euskaldunak baleak ehizatzen onenak ziren eta horregaitik Dinamarkako  erregeak 1.617. urtean  18 baleontzi euskaldun eta arrantzalek kontratatu zituen, Artikora joateko eta baleak harrapatzeko.

Balezaleek arrastoak

Euskal Herriko itsas aldeo hainbat herietako armarrietan balea geratzen da, bale harrapaketaren  lekukoa da. Gaur egungo Ternuako, Labradoreko eta Norvegiako Artikoko mapetan, balezaleak egon ziren lekuetan, euskal leku-izenak topa ditzakegu: Bizcayarfonna, Biscayarbuken, "euskaldunen lekua" Kanadako Labrador aldean, kostaledean, erkeologoek XVI. mendeko 15 herrixka topatu dituzte, gaur egun. Bertan euskaldunak bizi izan ziren eta aztarna hauek atara dituzte: baleen koipea urtzeko erabilten ziren labeak, lortzen zuten olioa gordetzeko kupelak, Euskal herritk ekarritako teilak eta hilten ziren hilobiak.

      AIUR GORRITI    TALDE MOREA