Gure gai gogokoenak

Felino handiena Ipar katamotza edo Europako Katamotza da eta Katamotz espezieen artean handiena da. Europako Felinorik handiena da. Arrak 20 kilo inguru pisatzen du, emeak pisxka bat gutxiago, 18 kilo eta 80-120cm-ko luzera.

Galtzeko arriskuan  XIX., Europa osoan bizi zen. Pixkanaka, baina haren lekuak galtzen joan dira. Europako mendebaldean galdu egin da. 1.917ko urtetik ondoren animalia babespean dago. Suitza, Frantzia eta Austriako mendi askotatik desagertu ondoren berriro agertzen hasi da.

Euskal herrian ere bai Aitzina, Euskal Herriko basoeta ere bizi zen eta 1.936-an ehizatu zuten azkena, Alaitzen, Nafarroan. Azken urteetan hainbat aztarna eta behaketak egon dira, Nafarroan eta Zuberoan uste da  oraindik bizi direla. Egotekotan ere pirinioetan bizi ahal da.

Ezaugrriak Egunsentia nahiz ilunbarrean bikain ikusten du 300 metrotara  dagoen animali baten oihua primeran entzun dezake. Belarrien gainean ile xerlo beltz bat du entzumena ernatzen dio. Elurretan erraz ibiltzeko hanka luzeak eta oin handiak ditu eta atzeko  hanka luzeei esker bost metrotik gorako jauziak egin ditzake. 

Ehiztari aparta Oso abila da ehiza. Haragijalea da, eta ugaztun txikiak asko gustatzen zaizkio. Animali handiak ere gustatzen zaizkio: Sarrioak eta orkatzak. Bera  baino animali handiagoak hiltzen ditu.

Ikusten zaila Basoetako katamotza oso beldurtia da. Gizakiengandik urrun eta aske ibiltzea maite du. Toki zabalak gustatzen zaizkio; berrehun km2-ko eremuan bizi da.

Bakartiak Animalia bakartia da. Negu amaieran elkartzen dira eta otsailetik apirilera bitartean araldian egoten dira. Arrak semea estali ostean, berriro banatzen dira.

Ama zaintzailea Maiatza eta ekaina artean kumeak jaiotzen dira; bi edo hiru. Amak bakarrik hazten eta hezten ditu. Bost hilabetez titia ematen die. Ehizatzeko sekretuak ere irakasten dizkie. Amaren altzoan urtebetez egoten dira.

Jon R. Talde laranja

3. Zikloa Pagoa gela